Anayasa Mahkemesi, kadına yönelik şiddetle mücadele kapsamında önemli bir karara imza attı. Boşandığı eşi tarafından sistematik şekilde tehdit ve fiziksel şiddete maruz kalan bir öğretmenin, aynı ilçede görev yapan eski eşiyle karşılaşmamak adına yaptığı can güvenliği nedeniyle tayin (işyeri değişikliği) talebinin reddedilmesini, kişinin maddi ve manevi varlığını koruma hakkının ihlali olarak değerlendirdi. Bu karar, hem kadın kamu görevlilerinin korunması hem de idarenin pozitif yükümlülükleri açısından emsal niteliktedir.
Bu karar, benzer şekilde şiddet tehdidi altında görev yapan kadın kamu görevlilerinin, işyeri değişikliği taleplerinin idare tarafından sadece takdir yetkisi çerçevesinde değil, insan onuru ve yaşam hakkı ekseninde değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir. Ayrıca bu karar, şiddete uğrayan kadınların korunması konusunda devletin pasif kalamayacağını, aksine aktif ve somut tedbirler almakla yükümlü olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.
Olayın Arka Planı: Şiddet Mağduru Öğretmenin Talebi Reddedildi
Başvurucu kadın öğretmen, boşandığı ve aynı ilçe içinde kamu görevlisi olarak çalışmaya devam eden eşi tarafından defalarca darp edilmiş, bıçakla tehdit edilmiş ve hakkında birçok kez koruma kararı alınmıştır. Bu fiziksel ve psikolojik saldırılar nedeniyle öğretmen, İzmir’in başka bir ilçesinde görevlendirilmek amacıyla işyeri değişikliği talebinde bulunmuştur.
Ancak talep, İzmir 7. Aile Mahkemesi tarafından reddedilmiştir. Mahkeme, bu tür bir görevlendirmenin idarenin takdirinde olduğunu, bu sebeple “hukuki korunma” kapsamında değerlendirilemeyeceğini savunmuştur. Kararda ayrıca başvurucunun başka ilçeye atanmasının uygun görülmediği belirtilmiştir. Mevcut koruma tedbirlerinin yeterli olduğu iddia edilmiştir.
Anayasa Mahkemesi’nin Değerlendirmesi: Devletin Koruma Yükümlülüğü Vardır
Anayasa Mahkemesi, kadına yönelik şiddetin sadece bireysel değil, aynı zamanda toplumsal bir sorun olduğunu ve devletin mağdurları koruma yükümlülüğü bulunduğunu vurgulamıştır. Mahkemeye göre, şiddet geçmişi bulunan bir eşin hâlen aynı bölgede çalışıyor olması ve mağdur öğretmenin her gün işe giderken bu kişiyle karşılaşma riski, ciddi bir tehdit oluşturmaktadır.
Yüksek Mahkeme; mevcut durumda başvurucunun maruz kaldığı tehditlerin ve fiziksel şiddetin somut ve tekrarlayan nitelikte olduğunu, bu nedenle işyeri değişikliği talebinin salt “idari takdir” kapsamında değerlendirilmesinin yetersiz ve yüzeysel bir yaklaşım olduğunu belirtmiştir.
Kararın Özeti ve Sonuçları
Anayasa Mahkemesi, devletin bireyleri özellikle kadına yönelik şiddete karşı etkin şekilde koruma yükümlülüğüne vurgu yaparak, başvurucunun Anayasa’nın 17. maddesi kapsamında güvence altına alınan “maddi ve manevi varlığını koruma hakkının” ihlal edildiğine karar vermiştir. Ayrıca hakkında yeniden yargılama yapılmasına karar verilmiştir.
ANAYASA MAHKEMESİ
Başvuru Numarası 2016/…, T. 17/07/2019
